Dzisiaj każdy z nas już wie, co to jest recykling. W skrócie – odzysk i ponowne wykorzystanie odpadów. A co to jest upcykling?
Osoby zainteresowane projektowaniem prawdopodobnie słyszały termin upcykling, często przeciwny recyklingowi. Z dużą dozą prawdopodobieństwa ich reakcja mogła być następująca: „Och, to kolejne z wielu nowych słów, które brzmią fajnie, ale prawie nic nie znaczą”. Ale tak naprawdę rozróżnienie między recyklingiem a upcyklingiem ma sens do tego stopnia, że upcykling bywa nazywany już recyklingiem 2.0
Koncepcja upcyklingu jako przeciwieństwo downcyklingu (czyli przetworzenia surowców z jednoczesnym obniżeniem jakości materiału) została przedstawiona przez Riemanna Verlaga w publikacji Upcycling z 1999 roku.
Czym tak naprawdę różni się recykling od upcyklingu? Oto szybki przykład. Jeśli weźmiemy rozbity szklany słoik, stopimy go, a ze stopionego szkła zrobimy 3 szklanki mamy do czynienia z recyklingiem. Natomiast jeśli weźmiemy ten sam rozbity słoik, skleimy go, pomalujemy i wykonamy z niego pojemnik na flamastry i kredki – będziemy mieli do czynienia z upcyklingiem.
Podsumowując, podczas gdy recykling oznacza ponowne użycie składników produktu, które w procesie np. upłynnienia, podgrzania zostały zredukowane do surowca, upcykling tworzy nowy produkt poprzez jego kreatywne, ponowne wykorzystanie w całości lub w części. Ogromną zaletą upcyklingu jest to, że w porównaniu z recyklingiem w mniejszym stopniu obciąża środowisko.
Co więcej, proces nadania produktowi, czy nawet tylko jego części, drugiego życia, bez potrzeby jego przetworzenia, jest sam w sobie koncepcyjnie fascynujący. Istnieje jeszcze bardziej skuteczna strategia, top jest - ponowne użycie. Jeśli słoik po zakupionych przetworach nie wyrzucimy do pojemnika na szkło lecz umyjemy, dezynfekujemy i wykorzystamy ponownie jako pojemnik na własne przetwory czy słodycze. Świetne, prawda?O ile przedmiot składa się z kilku materiałów i nie jest technologicznie złożony, o tyle łatwiej będzie go ponownie wykorzystać. Ponowne użycie słoika jest łatwe, ponowne użycie uszkodzonej suszarki już nie.
Wracając do rozróżnienia między recyklingiem a upcyklingiem, z koncepcyjnego punktu widzenia, upcykling zapewnia rzeczom drugie życie, w tym sensie, że odradzają się one w postaci przedmiotów o wyższej wartości użytkowej niż to, jaką miały w poprzednim życiu. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu, szczególnie w kulturze wiejskiej, to, co nazywamy teraz upcyklingiem, odbywało się powszechnie. Na przykład biorąc nogi ze złamanego krzesła i łącząc je z innymi kawałkami drewna, aby zrobić stolik kawowy.
Oczywiście nie wszystko można poddać upcyklingowi, ale tam, gdzie to możliwe, upcykling jest procesem bardziej wydajnym i ma mniejszy wpływ na środowisko niż zwykły recykling.
Termin upcykling został przedstawiony w 1999 roku przez Riemanna Vertlaga i wkrótce został rozpowszechniony przez artystów i projektantów.